Τα μέτρα εξυγίανσης και διάσωσης μιας ΑΕ στη διαδικασία του άρθρου 99 (Ν. 3588/2007)
Συστατικό στοιχείο στη διαδικασία εξυγίανσης κατά τα άρθρα 99 επ. ΠτωχΚ είναι τα μέτρα εξυγίανσης. Αυτά πρέπει να αναφέρονται στην αίτηση που υποβάλλεται ενώπιον του δικαστηρίου αλλά αποτελούν και αντικείμενο της συμφωνίας μεταξύ πιστωτών και οφειλέτη-εταιρείας. Τα μέτρα εξυγίανσης κατανέμονται σε έξι σημαντικές κατηγορίες.
Χρηματοδότηση με ίδια μέσα
Η πρώτη κατηγορία αφορά στην εύρεση ιδίων μέσων ρευστότητας. Το βασικότερο μέτρο εξυγίανσης αυτής της κατηγορίας είναι η αύξηση του εταιρικού κεφαλαίου. Στην αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου δυνατή είναι η συμμετοχή των υπαρχόντων μετόχων. Όμως συνήθης είναι η παραίτηση των υπαρχόντων μετόχων από το δικαίωμα προτίμησης υπέρ νέων μετόχων-επενδυτών. Στην ίδια κατηγορία ανήκει και η αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου με έκδοση προνομιούχων μετόχων υπέρ νέων μετόχων άνευ δικαιώματος ψήφου.
Η αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου μπορεί να γίνει με κατάθεση χρημάτων ή με εισφορά σε είδος, αφού πρώτα γίνει αξιολόγηση από την επιτροπή του άρθρου 9α Ν. 2190/1920. Δυνατή είναι η αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου με κεφαλαιοποίηση παθητικού. Στην τελευταία περίπτωση, ουσιαστικά ο πρώην δανειστής-πιστωτής μετατρέπεται σε μέτοχο.
Για υπάρχοντα δάνεια των εταίρων προς την εταιρεία, είναι πιθανό μέτρο εξυγίανσης η παραίτηση εταίρων από κάποια εκ των δικαιωμάτων τους. Προς την ίδια κατεύθυνση οδηγεί και η παραίτηση των εταίρων από το δικαίωμά τους για διανομή μελλοντικών μερισμάτων, προκειμένου αυτά να αποθεματοποιούνται προς ικανοποίηση των δανειστών.
Χρηματοδότηση με ξένα κεφάλαια
Για την χρηματοδότηση από πιστωτικά ιδρύματα επιβάλλεται η παραχώρηση εμπραγμάτων εξασφαλίσεων από την επιχείρηση (προσημείωση, ενέχυρο) ή η παραχώρηση εμπραγμάτων εξασφαλίσεων από τους εταίρους προς όφελος της επιχείρησης.
Πιθανή είναι και η άντληση ρευστότητας διά της έκδοσης ομολογιακού δανείου (απλές ομολογίες). Στο ομολογιακό δάνειο με μετατρέψιμες ομολογίες οι δανειστές χρηματοδοτούν αλλά έχουν το δικαίωμα να μετατραπούν στο μέλλον σε μετόχους. Στην ίδια περίπου κατεύθυνση οδηγεί και η έκδοση ομολογιακού δανείου με ανταλλάξιμες ομολογίες. Αυτές ενδεχομένως μετατραπούν σε άλλες ομολογίες ή μετοχές του εκδότη ή άλλης εταιρείας.
Αξιοποίηση περιουσιακών στοιχείων επιχείρησης
Στην αξιοποίηση των περιουσιακών στοιχείων της εταιρείας ανήκει η μεταβίβαση ακινήτων της εταιρείας ή εκμίσθωση αυτών. Ιδανική είναι η διαδικασία του sale and lease back.
Στην ίδια κατεύθυνση ανήκει η ενίσχυση της διάθεσης προϊόντων, ειδικά αν υπάρχουν υψηλά διαθέσιμα. Αυτό το μέτρο εξυγίανσης επιτυγχάνεται μέσω πώλησης των αποθεμάτων με έκπτωση, μέσω επιθετικών πολιτικών ή και μέσω της μείωσης του περιθωρίου κέρδους. Στην ίδια κατηγορία ανήκει και η μεταβίβασης τμήματος ή του συνόλου της επιχείρησης. Στην ίδια κατηγορία ουσιαστικά ανήκουν και άλλα μέτρα εξυγίανσης, όπως η μετατροπή σε άλλη νομική μορφή, η συγχώνευση, η διάσπαση ή η εξαγορά.
Μεταβολή των όρων στις υποχρεώσεις της επιχείρησης
Κλασικότερο μέτρο εξυγίανσης είναι η μείωση ποσού των χρεών, η μείωση του επιτοκίου και η τροποποίηση στον χρόνο καταβολής, με παραχώρηση επιπλέον εγγυήσεων. Δυνατή επίσης είναι και η αντικατάσταση επιτοκίου ή τμήματος κεφαλαίου με συμμετοχή στα μελλοντικά κέρδη της εταιρείας. Τέλος πιθανή είναι και η συμφωνία με κάποιους πιστωτές για μεταβολή στη σειρά ικανοποίησης τους.
Μεταρρυθμίσεις στην λειτουργία και στην επιχειρηματική πολιτική
Μέτρο εξυγίανσης αποτελούν και η επικέντρωση της εταιρείας στον πυρήνα των δραστηριοτήτων της και η παραίτηση από κοστοβόρες ή με μικρό περιθώριο κέρδους δραστηριότητες, ή ακόμα και η αλλαγή ή η επέκταση του σκοπού δραστηριότητας. Προς την ίδια κατεύθυνση λειτουργούν η καταγγελία από κοστοβόρες συμβάσεις και το outsourcing (ανάθεση υπηρεσιών σε εξωτερικούς φορείς) ή ακόμα και το leasing. Δυνατή είναι η εκχώρηση απαιτήσεων με σημαντικές εκπτώσεις (factoring) ή η αύξηση εισπραξιμότητας μέσω παραίτησης από αξιώσεις κατά τρίτων.
Στην ίδια κατηγορία μέτρων ανήκει η μείωση του εργασιακού κόστους. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω τροποποιητικών καταγγελιών, των επιχειρησιακών συμβάσεων, της χρήσης της εφεδρείας (μείωση μισθού με δυνατότητα απόλυσης στο τέλος της διάρκειας) ή του θεσμού του sabbatical (μείωση μισθού με επάνοδο στο τέλος της διάρκειας). Στην ίδια κατηγορία μέτρων ανήκει και ο θεσμός του δανεισμού εργαζομένων με δυνατότητα επανόδου ή μη. Τέλος, σημαντικό μέτρο εξυγίανσης της ίδιας κατηγορίας αποτελεί και η αλλαγή προμηθευτών πρώτων υλών με μείωση του κόστους και επανεξέταση της σχέσης ποιότητας και κόστους παραγωγής.
Ιάκωβος Βενιέρης,
Λέκτορας Νομικής Αθηνών, δικηγόρος
Δημήτρης Πρωτογερόπουλος
Ορκωτός Ελεγκτής