Υπάρχει δυνατότητα δικαστικής αντικατάστασης εκκαθαριστών ΑΕ που διόρισε η ΓΣ (σκέψεις με αφορμή την ΕφΠειρ 1068/2007)
Η απόφαση αυτή αφορά στο διορισμό εκκαθαριστών σε εταιρεία που έχει λυθεί. Σημειώνεται εκ των προτέρων, ότι πλέον η λύση της ΑΕ για μη δημοσίευση ισολογισμών διατάσσεται από το δικαστήριο με βάση τις διατάξεις της εκούσιας δικαιοδοσίας. Πλέον η διοίκηση δεν είναι αρμόδια για τη λύση της ΑΕ σύμφωνα με το νέο άρθρο 48 ΚΝ 2190/1920.
Η παραπάνω απόφαση έκρινε πως στη συγκεκριμένη περίπτωση οι εκκαθαριστές που διόρισε η ΓΣ δεν αντικαθίστανται από το δικαστήριο. Εξετάστηκε αν η αντικατάσταση αυτή είναι δυνατή α) με βάση το άρθρο 786 παρ. 3 ΚΠολΔ και β) με βάση τα άρθρα 69, 73 ΑΚ.
Α. Αντικατάσταση εκκαθαριστών με βάση το άρθρο 786 παρ. 3 ΚΠολΔ
Έχει υποστηριχθεί από την βιβλιογραφία η άποψη, πως το δικαστήριο κατά την διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας δεν είναι αρμόδιο σε καμία περίπτωση για την αντικατάσταση εκκαθαριστών ΑΕ, όταν αυτοί έχουν διορισθεί από τη ΓΣ. Έχει υποστηριχθεί όμως και η άποψη, πως η αντικατάσταση εκ του δικαστηρίου είναι επιτρεπτή στην περίπτωση, όπου η ΓΣ έχει ορίσει εκκαθαριστές αλλά αυτή δεν τους αντικαθιστά αν και αυτοί εκλείπουν, παραιτήθηκαν, απέχουν από τα καθήκοντά τους ή παύουν το έργο της εκκαθάρισης λόγω διαφωνιών μεταξύ τους.
Η νομολογία έχει κρίνει πως η αντικατάσταση των εκκαθαριστών είναι δυνατή, εφόσον δεν υπάρχουν διορισμένοι εκκαθαριστές ή εφόσον υπάρχουν εκκαθαριστές διορισμένοι εκ των εταίρων ή εκ του καταστατικού, αλλά προκύπτει σπουδαίος λόγος αντικατάστασής τους. Μάλιστα αυτή η δυνατότητα έγινε δεκτή ακόμα και για περίπτωση, όπου ο διορισμός των εκκαθαριστών έγινε με ομόφωνη απόφαση των εταίρων. Σημειώνεται, πως η δικαστική παρέμβαση έχει διπλό ρόλο, καθώς παύει τους υπάρχοντες εκκαθαριστές αλλά ορίζει και αντικαταστάτες, χωρίς να αφήνει π.χ. στους εταίρους το δικαίωμα του διορισμού νέων εκκαθαριστών.
Υπογραμμίζεται όμως πως η νομολογία αυτή αφορά (κυρίως) στις προσωπικές εταιρείες. Και πως στην περίπτωση των ΑΕ δεν είναι δυνατό να γίνει δεκτή με βάση το άρθρο 786 παρ. 3 ΚΠολΔ η δικαστική αντικατάσταση των εκκαθαριστών που έχουν οριστεί από τη ΓΣ. Αυτό ισχύει καθώς υπάρχει η σχετική αποκλειστική αρμοδιότητα της ΓΣ σύμφωνα με το άρθρο 34 παρ. 1 εδ. στ ΚΝ 2190/1920. Αντιθέτως, μόνο το αντίστροφο μπορεί να γίνει δεκτό, δηλαδή είναι δεκτή η αρμοδιότητα της ΓΣ να ανακαλέσει όποιον εκκαθαριστή. Αυτό ισχύει ανεξαρτήτως αν έχει διορισθεί αυτός με βάση το καταστατικό, το νόμο ή από το δικαστήριο.
Θεωρείται λοιπόν πως η δικαστική αντικατάσταση των εκκαθαριστών με βάση το άρθρο 786 παρ. 3 ΚΠολΔ αφορά μόνο στους εκκαθαριστές ΑΕ που διορίστηκαν με δικαστική απόφαση. Και δεν αφορά στους εκκαθαριστές ΑΕ που διορίστηκαν από τη ΓΣ. Για αυτούς παραμένει η αποκλειστική αρμοδιότητα της ΓΣ, προκειμένου να τους ανακαλέσει. Η αντικατάσταση επιβάλλεται, όταν λόγοι που υπήρχαν πριν την έκδοση της δικαστικής απόφασης, ή όταν λόγοι που εμφανίστηκαν μεταγενέστερα καθιστούν απαραίτητη την δικαστική τους αντικατάσταση. Πρόκειται για ένδικο βοήθημα, το οποίο συντείνει στη διόρθωση καταστάσεων που δημιούργησε ο δικαστικός διορισμός των εκκαθαριστών, ωστόσο η ΓΣ αδυνατεί να τους εποπτεύσει ή να τους αντικαταστήσει.
Προς αυτήν την κατεύθυνση άλλωστε αναφέρεται πως η δικαστική αντικατάσταση γίνεται α) με αυτοτελή αίτηση που εκδικάζεται με τις διατάξεις περί εκουσίας δικαιοδοσίας, όταν πρόκειται για τρίτο που δεν έλαβε μέρος στην πρώτη δίκη που όρισε τους εκκαθαριστές, και β) με την αίτηση ανάκλησης του άρθρου 758 ΚΠολΔ, όταν πρόκειται για πρόσωπο που ζητά την αντικατάσταση των εκκαθαριστών αλλά είχε συμμετάσχει στην πρώτη δίκη που οδήγησε σε δικαστικό ορισμό των εκκαθαριστών.
Αν δεν μπορεί για κάποιο λόγο να ανακαλέσει η ΓΣ τους εκκαθαριστές, τότε ενδεχομένως θα εφαρμοστούν τα άρθρα 69, 73 ΑΚ.
Β. Αντικατάσταση εκκαθαριστών με βάση τα άρθρα 69, 73 ΑΚ
Η παραπάνω απόφαση προέβη σε ορθή ερμηνεία των επιτρεπόμενων ορίων εφαρμογής των άρθρων 69 και 73 ΑΚ για την αντικατάσταση εκκαθαριστών και για τον διορισμό νέων. Το δικαστήριο επιτρέπεται να κρίνει πως υπάρχει ανάγκη δικαστικού διορισμού εκκαθαριστών, όταν α) έχουν εκλεγεί οι εκκαθαριστές με βάση άκυρη απόφαση της ΓΣ, β) υπάρχει έλλειψη διοικήσεως (λόγω θανάτου, παραίτησης, παύσης), αλλά και στην περίπτωση, κατά την οποία κάποιοι εκ των εκκαθαριστών λείπουν ή κωλύονται στην εκπλήρωση των καθηκόντων τους ή αρνούνται να τα ασκήσουν, γ) τα πρόσωπα που ασκούν κατά τις καταστατικές διατάξεις τη διοίκηση, έχουν δικό τους ατομικό συμφέρον, σε υποθέσεις του νομικού προσώπου, αντίθετο με εκείνο του τελευταίου (π.χ. στις περιπτώσεις των άρθρων 66 και 235 ΑΚ).
Τέτοια έλλειψη εκκαθαριστών ή σύγκρουση των συμφερόντων τους με την εταιρεία κατά πάγια νομολογία δεν υπάρχει, σε περίπτωση που αυτοί απλώς διαχειρίζονται κακώς ή αναποτελεσματικά τα εταιρικά ζητήματα. Η παραπάνω απόφαση έκρινε πως στη συγκεκριμένη υπόθεση τα πραγματικά περιστατικά δεν θεμελίωναν τη σύγκρουση συμφερόντων. Υπήρχε μόνο κακή διαχείριση, που δεν δικαιολογούσε την αντικατάσταση των εκκαθαριστών ούτε και με βάση τις διατάξεις των άρθρων 69,73 ΑΚ. Για αυτό και απέρριψε τους ισχυρισμούς περί ανάγκης δικαστικής αντικατάστασης των εκκαθαριστών.
Η δικηγορική μας εταιρεία έχει χειριστεί υποθέσεις τέτοιας φύσης, όμως η
απλή ανάγνωση του παρόντος δεν παρέχει πλήρη ενημέρωση, η οποία παρέχεται από τους δικηγόρους της εταιρείας μας.