Ο νόμος προβλέπει στις προσωπικές εταιρείες (ΟΕ, ΕΕ) αλλά και σε άλλες εταιρείες (ΕΠΕ,ΙΚΕ) το δικαίωμα του εταίρου να ζητήσει λογοδοσία από τους διαχειριστές και εκπροσώπους της εταιρείας. Ειδικά όμως για την ανώνυμη εταιρεία (ΑΕ) προβλέπεται η δυνατότητα κατάθεσης αίτησης ελέγχου και διαταγή από το δικαστήριο ο έλεγχος να γίνει από ορκωτό ελεγκτή.
Η αίτηση διακρίνεται αναλόγως αν την καταθέτει η μικρή ή η μεγάλη μειοψηφία κατά τα ισχύοντα στο άρθρο 142 Ν 4548/2018. Τα κριτήρια, που λαμβάνονται ειδικότερα υπόψη σε ό,τι αφορά τον έκτακτο έλεγχο της «μεγάλης» μειοψηφίας και αξιολογούνται παράλληλα, είναι κατά πρώτον, η χρηστή διαχείριση, η οποία αξιολογείται, κατά περίπτωση, με βάση τις κρατούσες αντιλήψεις του μέσου χρηστού και συνετού ανθρώπου και έχει ως άξονα αναφοράς την έννοια των χρηστών ηθών (βλ. Κοκκίνη, εις ΔικΑΕ, άρθρ. 40 αρ. 38). Ενδεικτικά, έλλειψη χρηστής διοίκησης έχει κριθεί από τη νομολογία, ότι υπάρχει όταν η διαχείριση δεν ασκείται προς όφελος της εταιρίας, αλλά προς όφελος ορισμένων μετόχων μόνον ή όταν τα μέλη του ΔΣ δρουν ανταγωνιστικά προς την εταιρία χωρίς να έχουν λάβει άδεια της ΓΣ (βλ. ΕφΑιγ 29/2016 ΔΕΕ 2017, 211).
Το δεύτερο κριτήριο είναι αυτό της συνετής διαχείρισης σύμφωνα με το άρθρ. 102 παρ. 2 Ν 4548/2018. Ως γενικός κανόνας τίθεται η ευθύνη των μελών του ΔΣ, όταν η πράξη ή παράλειψή τους, που ζημίωσε την εταιρία, ενείχε πιθανότητα κινδύνου μεγαλύτερη από αυτήν που θα αναλάμβανε ένας συνετός επιχειρηματίας. Η αξιολόγηση δεν μπορεί παρά να γίνεται κατά περίπτωση
σύμφωνα με τις συγκεκριμένες περιστάσεις και σε συνάρτηση με τον τομέα δραστηριοποίησης της εταιρίας και τον εταιρικό της σκοπό (βλ. αναλυτικά Γεωργακόπουλο, Το δίκαιον των εταιρειών ΙΙΙ, 139).
Περιστατικά τα οποία κρίθηκε, ότι δικαιολογούν τη διενέργεια ελέγχου σκοπιμότητας αποτελούν σύμφωνα με τη νομολογία, μεταξύ άλλων, η μη σύγκληση ΓΣ, η μη κατάρτιση χρηματοοικονομικών καταστάσεων, λογιστικές
παραλείψεις, η κακοδιοίκηση, αλόγιστες και άσκοπες δαπάνες και εν γένει, σύμμειξη λογαριασμών περισσότερων εταιριών, μη ενημέρωση μετόχου από την εταιρική διοίκηση, αύξηση τραπεζικού δανεισμού, φορολογικές παραβάσεις, διενέργεια μη σκόπιμων αγορών και πωλήσεων, πράξεις που ωφελούν κατά
κύριο λόγο τα μέλη διοίκησης και όχι την εταιρία, η μη διανομή κερδών ενώ υπάρχει κερδοφορία και προβλέπεται από το καταστατικό, η ίδρυση ανταγωνιστικής εταιρίας, η υπερβολική αύξηση των υποχρεώσεων της εταιρίας έναντι των προμηθευτών της (βλ. ΕφΛαρ 273/2014 ΔΕΕ 2016, 356, ΕφΠειρ 1329/1997 ΔΕΕ 1998, 473).
Η δικηγορική μας εταιρεία έχει χειριστεί υποθέσεις τέτοιας φύσης, όμως η απλή ανάγνωση του παρόντος δεν παρέχει πλήρη ενημέρωση, η οποία παρέχεται από τους δικηγόρους της εταιρείας μας.