Η δικηγορική μας εταιρεία είχε την ακόλουθη επιτυχία με αποδοχή της αίτησης αποκλεισμού του εταίρου που ζήτησε τη λύση της εταιρείας. Η απόφαση του Πρωτοδικείου Αθηνών έκρινε τα παρακάτω:
Κατά τη διάταξη της παρ. 1 του άρθρου 259 του Ν. 4072/2012 περί “Βελτιώσεως επιχειρηματικού περιβάλλοντος – Νέας εταιρικής μορφής – Σημάτων – Μεσιτών ακινήτων – Ρυθμίσεως θεμάτων ναυτιλίας, λιμένων και αλιείας και άλλες διατάξεις” με τον τίτλο “Λύση της (ομόρρυθμης) εταιρείας”, η οποία, σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 271 του ίδιου Νόμου, εφαρμόζεται και στην ετερόρρυθμη εταιρεία, η ομόρρυθμη εταιρεία λύνεται: α) με την πάροδο του χρόνου διάρκειας της, β) με απόφαση των εταίρων, γ) με την κήρυξή της σε πτώχευση και δ) με δικαστική απόφαση ύστερα από αίτηση εταίρου, εφόσον υπάρχει σπουδαίος λόγος. Μάλιστα κατ’ άρθρο 294 §1 Ν. 4072/2012 περί μεταβατικών διατάξεων, ο εν λόγω Νόμος εφαρμόζεται και στις εταιρίες που – κατά την έναρξη της ισχύος του από τη δημοσίευσή του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, τη 11-04-2012, εκτός εάν ορίζεται διαφορετικά σε επιμέρους διατάξεις (άρθρο 330 §2 Ν. 4072/2012) – δεν τελούν σε εκκαθάριση ή σε πτώχευση.
Βάσει της διάταξης του άρθρου 259 §2 του Ν. 4072/2012, η αίτηση εκδικάζεται από το Μονομελές Πρωτοδικείο της έδρας της εταιρείας, κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας. Από τον συνδυασμό δε των διατάξεων του άρθρου αυτού με εκείνες των άρθρων 249 και 294, όπως ισχύουν, σύμφωνα με το άρθρο 330 του Ν. 4072/2012, συνάγεται ότι η ομόρρυθμη εταιρεία λύνεται με δικαστική απόφαση ύστερα από αίτηση εταίρου εφόσον υπάρχει σπουδαίος λόγος. Η δικαστική λύση της εταιρίας για σπουδαίο λόγο αφορά τόσο την εταιρία αορίστου όσο και την ορισμένου χρόνου. Ο σπουδαίος λόγος κρίνεται κατά τις περιστάσεις και σε συνάρτηση με τη γενικότερη οργάνωση της συγκεκριμένης εταιρείας, η οποία θα αποτελεί τον κύριο οδηγό για την εκτίμηση της σοβαρότητας της κατάστασης που δημιούργησε ο προβαλλόμενος σπουδαίος λόγος. Οι λόγοι λύσης των προσωπικών εταιρειών υπό το ισχύον δίκαιο του Ν. 4072/2012 διαφέρουν από αυτούς που γίνονταν δεκτοί κατά το προϊσχύσαν δίκαιο και καθορίζονται πλέον με κεντρικούς άξονες τη γενική αρχή της διατήρησης της εμπορικής επιχείρησης και το επιβεβλημένο απομάκρυνσης από τον απόλυτα προσωποπαγή χαρακτήρα των προσωπικών εταιρειών. Μάλιστα, η εκ μέρους εταίρου καταγγελία της εταιρείας έχει πλέον απαλειφθεί ως προβλεπόμένος από το νόμο λόγος λύσης της προσωπικής εταιρίας, ισχύει όμως ως τέτοιος λόγος, εφόσον προβλέπεται στην εταιρική σύμβαση.
Με βάση τον σκοπό της διατήρησης της επιχείρησης που διακατέχει τον Ν. 4072/2012 και δεδομένου ότι προβλέπεται και δικαίωμα εξόδου του εταίρου, σύμφωνα με το άρθρο 261 του ως άνω νόμου, το δικαίωμα δικαστικής λύσης της εταιρείας συνιστά έσχατο μέσο αντιμετώπισης της κατάστασης που ανέκυψε με τη συνδρομή του σπουδαίου λόγου και εγείρεται επομένως μόνο σε περίπτωση που δε βρέθηκε άλλος τρόπος άρσης του αδιεξόδου. Ο σπουδαίος λόγος πρέπει κατά βάση να αναφέρεται στις σχέσεις της εταιρείας και όχι στο πρόσωπο των εταίρων, εκτός αν στη συγκεκριμένη περίπτωση τα προσωπικά στοιχεία παίζουν πρωτεύοντα ρόλο, ιδίως όταν οι κακές, διαταραγμένες και με μόνιμο και εξακολουθητικό χαρακτήρα προσωπικές σχέσεις των εταίρων, είναι τέτοιας ποιότητας και έντασης, που καθιστούν αδύνατη την οργάνωση, οικονομική πορεία και λειτουργία της εταιρείας και οδηγούν σε αδυναμία εκπλήρωσης του σκοπού της, ώστε, κατ’ αποτέλεσμα, να συνιστούν και αυτές οικονομικό λόγο.
Έτσι, περιστατικά που συνιστούν σπουδαίο λόγο, υπό το πρίσμα των νέων διατάξεων που επικεντρώνουν στην οπτική της εμπορικής επιχείρησης, φορέας της οποίας είναι το νομικό πρόσωπο της εταιρείας παρά στον προσωποπαγή συμβατικό εταιρικό δεσμό, είναι η κακή πορεία των εταιρικών υποθέσεων και η έλλειψη κερδών, η αθέτηση των εταιρικών υποχρεώσεων και η κακή διαχείριση των εταιρικών υποθέσεων, οι διαρκείς διαφωνίες, η έλλειψη συνεργασίας, ο κλονισμός της εμπιστοσύνης κ.λπ. {βλ. ΑΠ 671/2020 ΤΝΠ Νόμος, ΑΠ 473/2019 ΤΝΠ Νόμος, ΑΠ 37/2019 ΤΝΠ Νόμος, ΑΠ 1085/2018 ΤΝΠ Νόμος).
Ο αποκλεισμός του εταίρου συνίσταται στην ακούσια έξοδό του από την εταιρεία και αποτελεί αναγκαστική αποχώρησή του από αυτήν παρά τη θέλησή του. Ο σπουδαίος λόγος πρέπει να υπάρχει όχι μόνο κατά το χρόνο άσκησης της αγωγής, αλλά και κατά το χρόνο συζήτησής της. Επιπλέον, η συνέχιση της εταιρείας με τον υπό αποκλεισμό εταίρο, λόγω της (υπαίτιας ή μη) συμπεριφοράς του θα πρέπει να είναι δυσβάστακτη για τους άλλους εταίρους, έτσι ώστε να κινδυνεύει η ομαλή λειτουργία ή η υπόστασή της (βλ. ΑΠ 671/2020 ΤΝΠ Νόμος, ΑΠ 473/2019 ΤΝΠ Νόμος). Ο αποκλεισμός εταίρου είναι δυνατός και στις διμελείς εταιρίες.
Συνεπώς, αν ο ένας εταίρος έχει κάνει αίτηση λύσης της προσωπικής εταιρείας επικαλούμενος σπουδαίος, ο άλλος εταίρος μπορεί να κάνει αίτηση αποκλεισμού του εταίρου αυτού. Και έτσι θα αποκλεισθεί ο εταίρος αυτός και θα παραμείνει ο εταίρος που ενδιαφέρεται για τη διατήρηση της εταιρείας.
