Δεν είναι σπάνιο να συμφωνείται η ενεχυρίαση των μετοχών μίας ΑΕ. Ο μέτοχος θέλει να δανειστεί και παρέχει ως ενέχυρο-εξασφάλιση του δανειστή του, τις ίδιες του τις μετοχές. Σε αυτήν την περίπτωση προκύπτει το ερώτημα: ποιος ασκεί το δικαίωμα ψήφου; Ποιος δικαιούται να προσβάλλει τις αποφάσεις του ΔΣ ή τις ΓΣ;
Η Αιτιολογική Έκθεση επί του άρθρου 54 Ν. 4548/2018 τονίζει εμφατικώς:
«Με αντίθετη συµφωνία θα µπορεί να µεταφέρεται το δικαίωµα ψήφου στον ψιλό κύριο ή τον ενεχυρούχο δανειστή, µπορεί όµως να προβλέπονται και άλλα, π.χ. η από κοινού άσκηση». Συνεπώς υπάρχει ενδοτικό δίκαιο και συμβατική ελευθερία μεταξύ μετόχου-κυρίου και ενεχυρούχου δανειστή ως προς τον καθορισμό της
άσκησης του δικαιώματος ψήφου.
Επίσης, η αιτιολογική έκθεση του Ν 4548/2018 στο ίδιο άρθρο 54 ορίζει ότι «ότι το πρόσωπο που έχει το δικαίωμα ψήφου έχει και τα λοιπά μη περιουσιακά δικαιώματα (εννοείται το δικαίωμα παράστασης στη γενική συνέλευση, λήψης πληροφοριών, ακύρωσης απόφασης γενικής συνέλευσης, κ.λπ.). Tα περιουσιακά δικαιώματα καθορίζονται από το δίκαιο του ενεχύρου και της επικαρπίας».
Για αυτό και η νομολογία ορίζει: (ΑΠ 1426/2013 ΝΟΜΟΣ) «οι μετοχές ανώνυμης εταιρίας μπορούν να ενεχυρασθούν για την εξασφάλιση απαίτησης δανειστή του μετόχου, οπότε εφαρμόζονται οι περί ενεχύρου ρυθμίσεις των άρθρων 1209 επ. του Α.Κ. και αν η ενεχύραση γίνεται υπέρ ανώνυμης εταιρίας ισχύουν οι ειδικές διατάξεις των άρθρων 35 έως 47 του ν.δ. 17-7/13-8-1923, διατηρεί δε κατ' αρχήν δικαίωμα ψήφου στις γενικές συνελεύσεις, όπως και το δικαίωμα προσβολής των αποφάσεων αυτών ο ενεχυράσας μέτοχος, εκτός αντίθετης συμφωνίας με τον ενεχυρούχο δανειστή».
Στη βιβλιογραφία και στη νομολογία πάντες ομοφωνούν, στο ότι μεταξύ ενεχυραστή-μετόχου και ενεχυρούχου μπορεί να συμφωνηθεί η οποιαδήποτε συμβατική ρύθμιση του τρόπου, του χρόνου και του πλαισίου άσκησης του δικαιώματος ψήφου. Με άλλα λόγια, όπως ορθώς επισημαίνεται στη βιβλιογραφία (Χασάπης, εις ΔΑΕ (Ερμηνεία κατά άρθρον Ν. 4548/2018), Σωτηρόπουλος (Επιμ.) Άρθρο 54 αρ. 39) η διευθέτηση των εν λόγω ζητημάτων καταλείπεται στη συμβατική ελευθερία των μερών. Η σύμβαση ενεχυρίασης έχει εμπράγματη φύση, καθώς το ενέχυρο επεκτείνεται και στα λοιπά δικαιώματα που θεμελιώνονται στην μετοχή (βλ. με παραπομπές Χασάπη, εις ΔΑΕ (Ερμηνεία κατά άρθρον Ν. 4548/2018),
Σωτηρόπουλος (Επιμ.), Άρθρο 54 αρ. 41).
Όμως μπορούν τα μέρη με ενοχική συμφωνία (εντός της σύμβασης ενεχυρίασης ή με συνοδευτική συμφωνία) να ρυθμίσουν και τον τρόπο άσκησης του δικαιώματος ψήφου ως δικαιώματος εκπορευόμενου από την ενεχυριασμένη μετοχή. Με αυτήν την ενοχική συμφωνία (που λύεται όπως κάθε ενοχική συμφωνία) παρέχεται η εξουσία και η νομιμοποίηση να ασκείται το δικαίωμα ψήφου.
Η συμβατική ελευθερία επιτρέπει στα μέρη να διαμορφώσουν, όπως ακριβώς θέλουν τις σχέσεις τους, και ο
ενεχυρούχος δανειστής να έχει την εξουσία και νομιμοποίηση άσκησης του δικαιώματος ψήφου ή αντιστρόφως την εξουσία και νομιμοποίηση μπορεί να συμφωνηθεί ότι την έχει ο μέτοχος και κύριος της μετοχής.
Η δικηγορική μας εταιρεία έχει χειριστεί υποθέσεις τέτοιας φύσης, όμως η απλή ανάγνωση του παρόντος δεν παρέχει πλήρη ενημέρωση, η οποία παρέχεται από τους δικηγόρους της εταιρείας μας.