Πολύ συνήθης είναι η ερώτηση από πελάτες: είμαι ο εκπρόσωπος μίας εταιρείας (ΑΕ, ΕΠΕ, ΙΚΕ, ΟΕ, ΕΕ) και αυτή οφείλει χρήματα σε προμηθευτές, σε τράπεζες, εργαζόμενους κλπ. Εγώ χρωστάω μαζί με αυτήν ή μόνο η εταιρεία χρωστάει; Κινδυνεύει η προσωπική μου περιουσία;
Πρέπει να γίνουν τρεις σημαντικές διακρίσεις για να απαντήσουμε
(εκ των προτέρων υπογραμμίζουμε: παρακάτω περιγράφονται οι γενικές προϋποθέσεις ευθύνης. Ακόμα και αν υπάρχει ευθύνη του εκπροσώπου, υπάρχουν ειδικοί όροι απαλλαγής ή και μείωσης ακόμα και εξάλειψης της ευθύνης, κάτι που όμως πρέπει να εξεταστεί ειδικώς για κάθε υπόθεση.)
Α. Διάκριση
Εξ αρχής οφείλουμε να κάνουμε την πρώτη διάκριση: αναφερόμαστε στα χρέη της εταιρείας στα οποία έχει τεθεί μόνο η υπογραφή του εκπροσώπου (διαχειριστή, διευθύνοντος συμβούλου κλπ.) ως εκπροσώπου της εταιρείας. Και δεν έχει υπογράψει ο ίδιος προσωπικά ως π.χ. εγγυητής ή συνοφειλέτης.
Αν η απάντηση είναι θετική (π.χ. έχει υπογράψει και ως εγγυητής), τότε είναι και αυτός οφειλέτης των χρεών της εταιρείας καθώς έχει αναλάβει αυτόνομα και ο ίδιος την ευθύνη για την πληρωμή. Την έχει αναλάβει αυτόβουλα και αυτόνομα όχι ως εκπρόσωπος αλλά ως απλό φυσικό πρόσωπο που ήθελε να αναλάβει την ευθύνη (φυσικά εξαρτάται από το περιεχόμενο της σύμβασης και από τόσες ειδικές διατάξεις αν τελικά μπορεί και σε αυτήν την περίπτωση να απαλλαγεί της ευθύνης)
Β. Διάκριση
Η δεύτερη διάκριση σχετίζεται με το είδος της εταιρείας. Αν είναι κεφαλαιουχική δηλαδή ΑΕ, ΕΠΕ, ΙΚΕ τότε ισχύουν όλα τα παραπάνω και όσα αναφέρονται στην παρακάτω τρίτη διάκριση.
Αν όμως είναι ΟΕ ή ΕΕ και το πρόσωπο που ερωτά, αν οφείλει μαζί με την εταιρεία, είναι ομόρρυθμος εταίρος (και διαχειριστής αυτής ή μη), τότε αυτό το πρόσωπο οφείλει μαζί με την εταιρεία όλα τα χρέη κάθε είδους (προς φυσικά, προς νομικά πρόσωπα, προς προμηθευτές, προς τράπεζες, εργαζόμενους, εφορία, ασφαλιστικά ταμεία κλπ) μόνο και μόνο επειδή είναι ομόρρυθμος εταίρος.
Ανεξαρτήτως αν έχει ποσοστό 0,1% ή 99,99%.
Αν είναι ετερόρρυθμος εταίρος σε ΕΕ, τότε δεν ευθύνεται καθόλου ανεξαρτήτως ποσοστού στην εταιρεία. (εκτός αν συμμετέχει άτυπα στη διοίκηση-εκπροσώπηση της εταιρείας περίπτωση που αντιμετωπίζεται διαφορετικά)
Πάντοτε όμως τα παραπάνω ισχύουν υπό γενικές προϋποθέσεις και όχι ειδικές (αν υπάρχει έξοδος ή είσοδος στην εταιρεία σε συγκεκριμένο χρονικό σημείο, αν είναι εικονική η συμμετοχή του κλπ)
Γ. Διάκριση
Η τρίτη διάκριση έχει σχέση με τη διάκριση των χρεών σε τρία είδη:
α) σε χρέη εκ συμφωνιών και συμβάσεων (συμφωνίες εμπορικές, συμβάσεις πώλησης, προμήθειας, δανείου)
β) σε χρέη εκ παρανόμων πράξεων (έκδοση ακάλυπτης επιταγής, σωματική βλάβη ή φθορά ξένης περιουσίας, παράνομη πράξη εταιρείας, ποινικο΄αδίκημα που έχει γίνει από τη διοίκηση της εταιρείας)
γ) σε χρέη εξ οφειλών προς το Δημόσιο (εφορία και ασφαλιστικά ταμεία)
Τα χρέη υπό α) είναι χρέη μόνο της εταιρείας. Αν δεν έχει υπογράψει και προσωπικώς και ατομικώς ο εκπρόσωπος της εταιρείας (όπως στην Α διάκριση), τα χρέη τα φέρει μόνο η εταιρεία και όχι ο εκπρόσωπος!
Τα χρέη υπό β) είναι χρέη απο παράνομες πράξεις και κατά τα άρθρα 71,914 ΑΚ αλλά και άρθρα του ΠΚ ή άλλα ειδικότερα άρθρα, για κάθε παράνομη (αδικοπρακτική πράξη) της εταιρείας και για κάθε ποσό-ζημία εξ αυτής, την ευθύνη την έχει και η εταιρεία και ο εκπρόσωπος Σε αυτήν την περίπτωση εμπίπτουν και χρέη προς τους εργαζομένους αν θεωρούνται από ειδική διάταξη και ποινικό αδίκημα το χρέος αυτό προς τους εργαζόμενους
Τα χρέη υπό γ) είναι αδικοπρακτικά (παράνομη πράξη) και έχει ευθύνη και ο εκπρόσωπος. Όμως, όπως πάντοτε προβλέπει ο νόμος, υπάρχουν ειδικές προϋποθέσεις ως προς την ευθύνη και σχετίζονται με τον χρόνο γέννησης του χρέους της εταιρείας και τον χρόνο ανάληψης των καθηκόντων του εκπροσώπου. Ειδικότερα για αυτό (βλ. ενδεικτικώς και μόνο) https://www.valaw.gr/epikairotita/dikastikes-apofaseis/euthini-diaxeiristi-epe-xrei-tis-epe-pros-to-dimosio.html
Προς αποφυγή όμως γενικεύσεων και προς αποφυγή αδικαιολόγητου άγχους ή και αδικαιολόγητης εφησύχασης, πρέπει να επευθύνεται ο κάθε ενδιαφερόμενος σε εξειδικευμένο δικηγόρο για να α) παρουσιάζει το είδος επακριβώς των χρέων β) το είδος της εταιρείας γ) το είδος της θέσης του στην εταιρεία και δ) τις ειδικές συνθήκες ή περιστάσεις που μπορεί να εισάγουν εξαίρεση ή ανατροπή στα παραπάνω. Η απλή ανάγνωση των παραπάνω δεν στοιχειοθετεί απάντηση σε κάθε μία ειδική περίπτωση καθώς αυτή μπορεί υπό το πρίσμα των γνώσεων του ειδικού να ανατρέπει τα παραπάνω θετικά ή αρνητικά αποτελέσματα.
Ιάκωβος Ε. Βενιέρης, Επίκ. Καθηγητής Νομικής Αθηνών, Δικηγόρος Παρ’ Αρείω Πάγω
Η δικηγορική μας εταιρεία έχει χειριστεί υποθέσεις τέτοιας φύσης, όμως η
απλή ανάγνωση του παρόντος δεν παρέχει πλήρη ενημέρωση, η οποία παρέχεται από τους δικηγόρους της εταιρείας μας.
