Τόσο η ΑΠ 1666/2014 όσο και η εκδοθείσα από το γραφείο μας ΕφΑθ 513/2013 κρίνουν ότι οι άμισθοι Υποθηκοφύλακες δεν αδικοπρακτούν ούτε πλουτίζουν αδικαιολογήτως όταν εισπράττουν αναλογικά δικαιώματα σε ομολογιακά δάνεια, εφόσον συντρέχουν συγκεκριμένες προϋποθέσεις
Άρειος Πάγος 1666/2014
[…] Με βάση τις παραδοχές αυτές το Εφετείο δέχθηκε την ύπαρξη αδικοπρακτικής ευθύνης του αναιρεσείοντος έναντι της αναιρεσίβλητης και αφού εξαφάνισε ως προς την αντίστοιχη κύρια αγωγική βάση την πρωτόδικη απόφαση, που είχε κρίνει διαφορετικά, υποχρέωσε τον αναιρεσείοντα να καταβάλει ως αποζημίωση, νομιμοτόκως, στην αναιρεσίβλητη το ποσό των 135.824,70 ευρώ, που εισέπραξε απ’ αυτή επιπλέον των όσων, κατά το Εφετείο, είχε από το νόμο δικαίωμα να εισπράξει για την εγγραφή των ένδικων προσημειώσεων υποθήκης. Οι παραδοχές στις οποίες το Εφετείο στήριξε την κρίση του ότι ο αναιρεσείων ενήργησε με αμέλεια, αξιώνοντας για την εγγραφή των ένδικων προσημειώσεων υποθήκης αναλογικά δικαιώματα εγγραφής και όχι πάγιο μόνον τέλος 100 ευρώ για κάθε μια από τις δυο εγγραφές, όπως η διάταξη του άρθρ. 14§2 του ν. 3156/2003 επιτάσσει, έχουν ως λογικό προηγούμενο ότι υπήρξε από την πλευρά του σχετική αμφισβήτηση ήδη κατά το χρόνο που υποβλήθηκε σ’ αυτόν η αίτηση για την εγγραφή των δυο προσημειώσεων.
Οι αντιρρήσεις που πρόβαλε τότε ο αναιρεσείων δεν προκύπτουν από την προσβαλλόμενη απόφαση, είναι όμως φανερό ότι αυτός αμφισβήτησε την εφαρμογή της παραπάνω διάταξης στην περίπτωσή του και οπωσδήποτε τη συνταγματικότητά της, αφού για να αντικρούσει την αμφισβήτησή του ακριβώς αυτή το Εφετείο διέλαβε στην απόφασή του ότι ο αναιρεσείων “μπορούσε … να αναζητήσει, λόγω και της ιδιότητάς του, τη νομολογία για το συγκεκριμένο ζήτημα, οπότε θα διαπίστωνε ευχερώς ότι κατά τον κρίσιμο χρόνο της ενέργειάς του η κρατούσα νομολογία των πρωτοβάθμιων δικαστηρίων υποχρέωνε τους υποθηκοφύλακες στην εγγραφή προσημειώσεων υποθήκης προς εξασφάλιση απαιτήσεων από κάθε είδους ομολογιακά δάνεια αντί καταβολής μόνον πάγιων δικαιωμάτων ποσού 100 ευρώ για κάθε εγγραφή, δεχόμενη (η νομολογία) ότι η διάταξη του άρθρ. 14§2 του ν. 3156/2003 αναφέρεται σε άθε είδους ομολογιακά δάνεια … και δεν είναι αντισυνταγματική”.
Ωστόσο το Εφετείο αναφέρθηκε εντελώς αόριστα σε κρατούσα νομολογία υπέρ της συνταγματικότητας και της εφαρμογής γενικότερα της ως άνω διάταξης, χωρίς κατά τα λοιπά να μνημονεύσει την οποιαδήποτε σχετική απόφαση και μάλιστα παρόλο που ο αναιρεσείων επικαλέσθηκε με τις έγγραφες προτάσεις του αντίθετες αποφάσεις των πρωτοβάθμιων δικαστηρίων, όπως οι υπ’ αριθ. 100/2007 του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αμαλιάδος και 431/2008 του Μονομελούς Πρωτοδικείου Κιλκίς, που έκριναν σε όμοιες περιπτώσεις ότι η διάταξη του άρθρ. 14§2 του ν. 3156/2003 δεν καλύπτει τα κοινά ομολογιακά δάνεια, όπως αυτά που εξέδωσε η αναιρεσίβλητη, αλλά μόνον τις συμβάσεις των άρθρ. 10 και 11 του νόμου αυτού, και είναι εν τέλει ανεφάρμοστη ως αντισυνταγματική. Πρόκειται για ουσιώδες ζήτημα, αφού αν πράγματι κατά τον κρίσιμο χρόνο η κρατούσα νομολογία απέκλειε στην περίπτωση του αναιρεσείοντος την εφαρμογή της διάταξης του άρθρ. 14§2 του ν. 3156/2003 και μάλιστα τη θεωρούσε αντισυνταγματική, ο δε αναιρεσείων αρνήθηκε την εφαρμογή της βασιζόμενος στη νομολογία ακριβώς αυτή, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι ενήργησε αμελώς, αξιώνοντας για την εγγραφή των ένδικων προσημειώσεων υποθήκης αναλογικό και όχι πάγιο τέλος εγγραφής. Ως προς το ζήτημα αυτό το Εφετείο διέλαβε στην προσβαλλόμενη απόφασή του ανεπαρκείς αιτιολογίες, μολονότι η ύπαρξη αμέλειας του αναιρεσείοντος κατά την άσκηση των καθηκόντων του είναι αναγκαία προϋπόθεση για τη θεμελίωση αδικοπρακτικής ευθύνης του και δεν αρκεί μόνον η μη συμμόρφωσή του με τη διάταξη του άρθρ. 14§2 του ν. 3156/2003.
Ειδικότερα με ασαφή στην προσβαλλόμενη απόφαση την αναφορά σε κρατούσα νομολογία υπέρ της συνταγματικότητας και της εφαρμογής της διάταξης αυτής σε όμοιες με την κρινόμενη περιπτώσεις, δεν μπορεί να θεωρηθεί δεδομένη η εφαρμογή της ούτε στην περίπτωση του αναιρεσείοντος κατά τον κρίσιμο χρόνο, αλλά αμφισβητούμενη, οπότε είναι αντίστοιχα επισφαλής και η εφετειακή κρίση ότι η άρνηση του αναιρεσείοντος να ενεργήσει σύμφωνα με την παραπάνω διάταξη πληροί τη νομική έννοια της αμέλειας, όπως αυτή εξειδικεύεται κατά την ερμηνεία και φαρμογή των άρθρ. 330 εδ(β), 914 και 1344 ΑΚ. Εξ άλλου ναι μεν ο αναιρεσείων δεν ζήτησε γνωμοδότηση του αρμόδιου εισαγγελέα σχετικά με τη δυνατότητα εφαρμογής της παραπάνω διάταξης στην ένδικη περίπτωση, όμως η σχετική παράλειψή του δεν συνιστά αμέλειά του κατά την άσκηση των καθηκόντων του, όπως με εσφαλμένη ερμηνεία και εφαρμογή έκρινε το Εφετείο, αφού για το ζήτημα αυτό είχαν ήδη κρίνει τα δικαστήρια, ο δε εισαγγελέας γνωμοδοτεί κατά το άρθρ. 25§2 του Κώδικα Οργανισμού των Δικαστηρίων (ν. 1756/1988) για νομικά ζητήματα, τα οποία δεν έχουν εισαχθεί στα δικαστήρια.
Συνεπώς, είναι βάσιμος και πρέπει να γίνει αντίστοιχα δεκτός ο πρώτος λόγος της αίτησης αναίρεσης, με τον οποίο προσάπτονται πλημμέλειες στην προσβαλλόμενη απόφαση από τους αριθμούς 1 και 19 του άρθρ. 559 ΚΠολΔ, ενώ παρέλκει πλέον η έρευνα του δεύτερου και του έκτου των λόγων της αίτησης αναίρεσης, με τους οποίους προσάπτονται στην εφετειακή απόφαση πλημμέλειες από τους αριθμούς 11γ και 1 του ίδιου άρθρ. 559 ΚΠολΔ και ειδικότερα ότι το Εφετείο αφενός μεν παρέλειψε να λάβει υπόψη του και να αξιολογήσει αποφάσεις πρωτοβάθμιων δικαστηρίων, που παραδεκτά επικαλέσθηκε και προσκόμισε ο αναιρεσείων, αφετέρου δε εσφαλμένα δεν διέγνωσε ότι η παράλειψη της αναιρεσίβλητης να προσφύγει στο αρμόδιο μονομελές πρωτοδικείο προκειμένου να αρθεί κατά το άρθρ. 791 ΚΠολΔ η διαφωνία της με τον αναιρεσείοντα ως προς τα οφειλόμενα τέλη εγγραφής των ένδικων προσημειώσεων υποθήκης διέκοψε τον αιτιώδη σύνδεσμο μεταξύ της άρνησής του να προβεί στην εγγραφή των προσημειώσεων με καταβολή πάγιου μόνον τέλους 100 ευρώ και της αντίστοιχης ζημίας της αναιρεσίβλητης, η οποία αναγκάστηκε να καταβάλει επιπλέον το ποσό των 135.824,70 ευρώ.